www.netties.be

Vandaag

Nieuws | Information overload: nog ruimte voor eigen gedachten?

Gepubliceerd op: 2025-09-08

Je staat op, bekijkt X voor het nieuws. Je beluistert dan je favoriete podcasts voor nog meer informatie. En tussendoor zit je op TikTok, Threads en meer. Kortom: eigenlijk krijg je voortdurend nieuwe informatie te verwerken. Kan je brein dat eigenlijk wel aan? En is er nog ruimte voor je eigen gedachte? Snak je soms naar stilte?

Information Overload of infoxication
Via sociale media (zoals X) en podcasts kom je onderwerpen tegen die je normaal niet zou ontdekken. Dat illustreert perfect hoe deze platforms je horizon verbreden, maar ook kunnen overweldigen. Wat zeggen studies over informatie-overload, de specifieke rol van platforms zoals X en podcasts, en de bredere impact op mentale gezondheid en zelfreflectie?
Informatie-overload treedt op wanneer mensen meer informatie krijgen dan ze effectief kunnen verwerken, wat leidt tot cognitieve overbelasting, stress, en moeite met prioriteren of kritisch denken.

Studies over sociale media
1. Cognitieve impact en aandachtsspanne:
- Een studie uit 2019 in Computers in Human Behavior toonde aan dat overmatige blootstelling aan sociale media (zoals Twitter/X) de aandachtsspanne verkort en de cognitieve controle vermindert. Door de constante stroom van korte, snelle updates (tweets, threads) traint het brein zich op snelle, oppervlakkige verwerking in plaats van diepe focus.
- Onderzoek van de University of California (2021) linkt sociale media aan context switching: het snelle wisselen tussen onderwerpen (bijv. van politiek naar memes naar complottheorieën) put de prefrontale cortex uit, wat leidt tot mentale vermoeidheid en moeite met beslissingen nemen.

2. Emotionele en psychologische effecten:
- Een meta-analyse in The Lancet (2020) vond dat overmatig gebruik van sociale media geassocieerd is met verhoogde angst, depressie, en gevoelens van ontoereikendheid, vooral bij jongeren. Dit komt doordat platforms zoals X je blootstellen aan tegenstrijdige meningen, polariserende content, en een constante druk om bij te blijven.
- Specifiek voor X: een studie uit 2023 in Journal of Media Psychology merkte op dat de snelle, vaak emotioneel geladen aard van X-posts (bijv. breaking news, controversiële meningen) leidt tot emotionele overprikkeling. Gebruikers voelen zich gestrest door de urgentie van meldingen en FOMO (fear of missing out).

3. Specifiek voor verschillende accounts op X:
- Het volgen van diverse accounts (bijv. politieke commentatoren, hobbyisten, complotdenkers) creëert een echo-kamer-effect of juist een informatiebotsing. Een paper uit Nature Communications (2022) toonde aan dat gebruikers die veel accounts volgen met uiteenlopende ideologieën meer risico lopen op cognitieve dissonantie – je brein worstelt met het verzoenen van tegenstrijdige info.
- Het algoritme van X versterkt dit: het pusht content op basis van engagement, dus je krijgt meer extreme of virale posts, wat de overload verergert. Een 2024-studie van MIT wees uit dat X-gebruikers gemiddeld 50-100 unieke topics per dag tegenkomen, veel meer dan traditionele media.

De studies over podcasts
Podcasts voegen een andere dimensie toe: een auditieve informatiestroom die vaak langer en narratiever is dan een tweet, maar nog steeds intens. Onderzoek naar podcasts is minder uitgebreid, maar enkele punten:

- Een studie in New Media & Society (2021) vond dat podcasts, vooral politieke of true-crime, de mentale belasting verhogen omdat ze diepgaande verhalen combineren met emotionele triggers (bijv. schandalen zoals Tenet Media). Luisteraars voelen zich opgeslokt en hebben minder tijd voor reflectie.

- Podcasts kunnen verslavend zijn door hun verhalende structuur, wat leidt tot binge-luisteren. Een 2023-onderzoek van de University of Sydney wees uit dat regelmatige podcast-luisteraars (meer dan 3 uur per week) vaker stress rapporteren door de drang om alle afleveringen te volgen.

- Sommige podcasts brengen je in aanraking met complexe onderwerpen, wat je nieuwsgierigheid prikkelt maar ook tijd vraagt om te verwerken. Dit kan je gevoel van overstroomd zijn versterken.

De studies over TikTok en andere platforms
TikTok’s korte, visuele format (15-60 seconden) is een extreme vorm van informatie-overload. Een 2022-studie in Frontiers in Psychology toonde aan dat TikTok-gebruikers gemiddeld 150-200 video’s per dag zien, wat leidt tot informatieverzadiging en verminderde aandacht voor langere taken. Het algoritme is zo verslavend dat gebruikers vaak uren scrollen zonder bewuste reflectie, wat de gemoedsrust schaadt. Het is intenser dan X, omdat de visuele en auditieve prikkels sneller wisselen.

De studies over de gevolgen voor ons brein en gemoedsrust
De wetenschap is duidelijk: constante blootstelling aan informatie-overload is vaak schadelijk voor zowel het brein als de mentale rust:

- Brein: Overload put de capaciteit van het werkgeheugen uit, volgens een 2020-studie in 'Cognitive Science'...

(1) https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2023.1122200/f...
(2) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2949866X240003...
(3) https://link.springer.com/article/10.1007/s10799-018-0289-8...
(4) https://oxfordre.com/politics/view/10.1093/acrefore/9780190228637...

Deel op

Deel per

Terug naar het overzicht

Nieuws

Hardware

Oor

Site

Tip

Software

Bekijk hier de oudere artikels

Ons archief is wellicht het meest uitgebreide overzicht...

Design en programmatie by PDL